Dark Web vs Deep Web: Aslida Internetning 96% Qismi Qaerda?
Ko‘pchilik Dark Web va Deep Webni bir deb o‘ylaydi. Aslida ularning farqi nimada? Internetning 96% qismi oddiy foydalanuvchidan yashiringan. Bu maqolada ularning farqi va xavflari haqida bilib olasiz.
Deep Web — Ko‘rinmaydigan, lekin zararsiz qismlar
Deep Web — bu oddiy foydalanuvchi uchun yashiringan, lekin mutlaqo qonuniy va zaruriy qismlardir. Masalan:
-
Bank shaxsiy sahifalaringiz
-
Email (Gmail inbox)
-
Online universitet platformalari (masalan, Moodle)
-
Google Drive ichidagi fayllar
-
Davlat arxiv tizimlari
Xususiyatlari:
-
Qidiruv tizimlari (Google, Bing) ularni indeks qilmaydi
-
Maxfiylikni saqlash uchun parollar, autentifikatsiya talab qiladi
-
Umuman olganda — xavfsiz va foydali
Dark Web — Internetning qorong‘i, noqonuniy tomoni
Dark Web — bu maxsus dastur yoki brauzer (odatda Tor) orqali kira olinadigan, anonimlikni ta'minlaydigan maxfiy internet tarmog‘idir.
Bu yerda nima topiladi?
-
Qonuniy bo‘lmagan faoliyatlar (giyohvand moddalar, qurol savdosi, shaxsiy ma’lumotlar, hatto qotillik xizmati)
-
Haker forumlari va qora bozorlari (BlackHat forumlar)
-
Anonim bloglar, senzurasiz jurnalistika
⚠️ Eslatma:
Hammasi ham jinoyatchilik emas — ba’zi jurnalistlar, dissidentlar yoki ma’lumot sızıdiruvchilar (whistleblowers) aynan Dark Web orqali o‘z hayotini xavfsiz saqlaydi. Misol: WikiLeaks
Farqlar jadvali: Dark Web vs Deep Web
| Xususiyat | Deep Web | Dark Web |
|---|---|---|
| Ko‘rinish | Qidiruvda ko‘rinmaydi | Faqat Tor yoki I2P orqali ko‘rinadi |
| Kirish usuli | Parol orqali | Maxsus brauzer (Tor, I2P) kerak |
| Tarkib | Email, bank, universitetlar | Hakerlar, qora bozor, senzurasiz forumlar |
| Xavflilik darajasi | Juda past | Juda yuqori (hujumlar, scam, kuzatuv) |
| Maqsad | Maxfiylik, xavfsizlik | Anonimlik, erkinlik, ko‘pincha noqonuniylik |
Tor haqida qisqacha
Tor (The Onion Router) — maxsus brauzer bo‘lib, trafikni bir necha shifrlangan serverlar orqali uzatadi.
Bu orqali sizning IP manzilingizni aniqlash deyarli imkonsiz bo‘ladi.
.onion domenlar — faqat Tor orqali ko‘rinadi va oddiy Chrome/Firefox’da ishlamaydi.
⚠️ Xavfli tomonlari va ogohlantirish
Dark Web juda ko‘p tahdidlarni o‘z ichiga oladi:
-
Phishing sahifalar
-
Scam/hujumlar (cookie hijack, keylogger, malware)
-
Hattoki real hayotingizga tahdidlar (Doxxing, Swatting)
O‘zbekiston foydalanuvchilari uchun ogohlantirish:
-
VPNsiz kirish tavsiya etilmaydi
-
Tor'ni ishlatish ba’zi hududlarda kuzatuvga olib kelishi mumkin
-
Juda ehtiyotkor bo‘lish va hech qachon shaxsiy ma’lumotni kiritmaslik zarur
Xulosa: Bilim — bu himoya
Dark Web va Deep Web — bu bir xil narsa emas. Deep Web — foydali, Dark Web esa xavfli bo‘lishi mumkin. Muhimi:
-
Har doim xabardor bo‘lish
-
Maxfiylik va xavfsizlikni tushunish
-
Keraksiz xavfga bormaslik
KnowHub sizni xabardor qilishda davom etadi.
