REST API va GraphQL: Qaysi birini tanlash kerak?
REST API va GraphQL dasturlashda eng ko‘p qo‘llaniladigan API texnologiyalari. Ularning farqlari, afzalliklari va qaysi holatda qaysi birini tanlash kerakligi haqida.
REST API va GraphQL: Qaysi birini tanlash kerak?
Dasturlashda API (Application Programming Interface) juda muhim rol o‘ynaydi. Web ilovalar o‘zaro muloqot qilishida eng ko‘p qo‘llaniladigan ikki texnologiya — REST API va GraphQL. Ularning har biri o‘z afzalliklari va kamchiliklariga ega. Ushbu maqolada ular orasidagi farqlar va qaysi holatda qaysi birini tanlash kerakligi haqida gaplashamiz.
📌 REST API nima?
REST (Representational State Transfer) — bu HTTP protokoli asosida ishlovchi API arxitekturasi. REST API odatda CRUD amallariga (Create, Read, Update, Delete) asoslangan bo‘ladi.
GET /users → Foydalanuvchilar ro‘yxati
POST /users → Yangi foydalanuvchi qo‘shish
GET /users/1 → 1-ID foydalanuvchini olish
PUT /users/1 → 1-ID foydalanuvchini yangilash
DELETE /users/1 → 1-ID foydalanuvchini o‘chirish
⚡ GraphQL nima?
GraphQL — bu Facebook tomonidan ishlab chiqilgan so‘rov tili (query language). U orqali mijoz faqat o‘ziga kerak bo‘lgan ma’lumotlarni aniq so‘rashi mumkin.
query {
user(id: 1) {
id
name
email
}
}
🔎 Asosiy farqlar
| REST API | GraphQL |
|---|---|
| Har bir resurs uchun alohida endpoint kerak | Bitta endpoint orqali barcha so‘rovlar |
| Ortiqcha ma’lumot (overfetching) bo‘lishi mumkin | Faqat kerakli field’larni olish mumkin |
| Cache qilish oson (HTTP caching) | Cache qilish murakkabroq |
| Oddiy CRUD ilovalar uchun qulay | Katta va murakkab ma’lumotlar uchun samarali |
🎯 Qaysi birini tanlash kerak?
- 👉 REST API — oddiy CRUD amallar, mikroservislar va kichik ilovalar uchun eng yaxshi tanlov.
- 👉 GraphQL — katta hajmli ilovalar, murakkab frontend (React, Vue, Next.js) va ko‘p turdagi mijozlar (mobil, web) bo‘lsa, eng yaxshi variant.
✅ Xulosa
REST API va GraphQL bir-birini to‘liq almashtirmaydi. Ularni loyihaning hajmi, murakkabligi va ma’lumot oqimiga qarab tanlash lozim. Kichik va oddiy loyihalar uchun REST yetarli bo‘lsa, murakkab tizimlar uchun GraphQL samaraliroq bo‘ladi.
